tibet alfabesi ne demek?

Tibet alfabesi (Tibetçe: བོད་ཡིག་; Wylie transliterasyonu: bod yig; Tibet pinyin: Pöyig); Limbu, Lepça ve Fags-pa alfabeleri ile akraba olan Tibet merkezli bir alfabedir.

Tibet yazı sisteminin Uygurlar tarafından kullanılmasına, Uygurlar arasında Budizmin yayılmasına kadar Tibetlilerin Doğu Türkistan topraklarını işgal etme niyetinin bir sonucu olarak bakılabilir. Uygur Türklerinin Tibetli Budist misyonerlerden öğrendiği Tibet yazısı, Brahmi yazısının Gupta karakterlerinden geliştirilmiştir. Tibet yazılı Türkçe metinler sınırlı sayıdadır.¹

Temel alfabe

Tibet alfabesinde heceler soldan sağa yazılır. Heceler tsek (་) ile ayrılır; Birçok Tibetçe kelime tek heceli olduğundan, bu işaret genellikle neredeyse bir boşluk işlevi görür. Kelimeleri bölmek için boşluk kullanılmaz. Tibet alfabesinde, ünsüzler için bazen "radikaller" olarak bilinen otuz temel harf bulunur. Diğer Hint alfabeleri'nde olduğu gibi, her ünsüz harf bir doğal sesli harf alır; Tibet alfabesinde /a/ şeklindedir. harfi de bağımlı sesli harf işaretlerinin temelidir. Bazı Tibet lehçeleri tonal olsa da, yazının icadı sırasında dilin bir tonu yoktu ve ton için özel bir sembol yoktur. Bununla birlikte, tonlar segmental özelliklerden geliştiğinden, genellikle Tibetçe kelimelerin arkaik yazılışlarıyla doğru bir şekilde tahmin edilebilirler.

Harfler

<table> <thead> <tr class="header"> <th></th> <th>Aspire edilmemiş yüksek</th> <th>Aspire edilmiş orta</th> <th>Seslendirilmiş düşük</th> <th>Nasal düşük</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> <td>Harf</td> <td><a href="International_Phonetic_Alphabet" title="wikilink">IPA</a></td> <td>Harf</td> <td>IPA</td> </tr> <tr class="even"> <td>Guttural</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>Palatal</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>Dental</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>Labial</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>Dental</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>düşük</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>orta</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>yüksek</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table>

Tibet alfabesi kendisine kaynaklık eden Brahmi yazısı gibi yarı hece yarı alfabe yazısı özelliğindendir. Yazı, 30 ünsüz, 5 ünlü (a, u, e, i, o), bir ters çevrik i, 3 tane de harf altı ünsüzü işareti içerir.²